سری آمار: تحلیل جداول توافقی ۲ (شاخص های بررسی رابطه)

در مطالعات علوم پزشکی، برای بررسی رابطه بین متغیرهای کیفی، احتمال معنی داری (p-value) به تنهایی نمی تواند معیاری کاملی از رابطه را ارائه نماید. در این مورد نیاز است شاخص هایی به عنوان اندازه اثر (effect size)، میزان اهمیت بالینی یا عملی رابطه را به همراه معنی داری آماری آنها نشان دهد. هدف از این مقاله ارائه شاخص های بررسی رابطه بین متغیرهای کیفی در این مطالعات و انجام استنباط در مورد آنها می باشد. مبانی و نحوه انجام محاسبات معیارهای رابطه، استنباط در مورد آنها شامل محاسبات فاصله اطمینان و آزمون فرض های بررسی رابطه بین متغیرهای کیفی برای انواع مطالعات علوم پزشکی، با در نظر گرفتن ملاحظات مربوط و نحوه گزارش کردن یافته ها در قالب جداول توافقی، ارائه گردید. برای بررسی رابطه بین دو متغیر پیامد و عامل خطر کیفی دو حالتی در مطالعات مقطعی و مورد-شاهدی، شاخص نسبت شانس ها، در مطالعات هم گروهی شاخص خطر نسبی، در مطالعات مقطعی شاخص نسبت شیوع و در انواع مطالعات شاخص تفاضل خطر به همراه فاصله اطمینان یا آزمون معنی داری مناسب و متناسب با ماهیت مستقل یا زوجی بودن گروه های مطالعه، باید استفاده شود. به علاوه برای جداول بزرگتر از 2×2 و برای متغیرهای کیفی بزرگتر از دو حالتی نحوه محاسبه شاخص های فوق با در نظر گرفتن رده مرجع، و همچنین معیارهای دیگری نظیر شاخص فی، v کرامر، ضریب توافق و نایقینی، لامبدا، گاما، d سامر و شاخص های tau-b وtau-c کندال پیشنهاد می شود. در هر یک از وضعیت های فوق، بر اساس مثال های مطالعاتی، محاسبات شاخص ها و استنباط در مورد آنها انجام و نتایج ارائه گردید. برای بررسی رابطه، یک یا مجموعه ای از عوامل خطر با یک متغیر پیامد کیفی دو یا بیش از دو حالتی، تحلیل های ارائه شده با توجه به موقعیت و هدف مطالعه توصیه می شود